Blog

Kafes Tipi Paratoner Tesisatı Teknik Şartnamesi, işe başlamadan önce tesise yıldırımdan korunma risk analizinin yapılmasını zorunlu hale getiriyor. Yakalama uçlarının 20 milimetre çap ve 80 santimetre uzunluğa sahip krom nikel kaplı içi bakır malzemeden üretilmesi yönünde uyarıların bulunduğu şartnamede, radyoaktif paratoner demontajı yapacak personelin TAEK’ten eğitim almış ve sertifika sahibi olması gerektiği yönünde bir de madde yer alıyor. 
Ön hazırlık
1. İşe başlamadan önce tesisin TS EN 62305 standardına göre yıldırımdan korunma risk analizi yapılacak; sonucuna göre kafes sistemi ve iniş aralıkları belirlenecektir. Örneğin, koruma seviyesi 1 olan tesis için kafes aralığı 5x5 m, iniş iletken aralığı ise 10 m olacaktır.
Yakalama ucu
2. Çatının yapısına ve şekline uygun olarak sivri uçlar başta olmak üzere ve çatı ihata iletkenlerin birleştiği noktalara bağlantı elemanları kullanarak yakalama uçları (980-101) tesis edilecektir. Yakalama uçları, 20 mm çapında ve 80 cm uzunluğa sahip krom nikel kaplı içi bakır olacaktır.
Yakalama ucu altlığı
3. Çatının yapısına ve şekline uygun olarak paslanmaz malzemeden olacaktır. Yakalama ucu, çatının eğimli olduğu yerlerde yere göre dik tutacak şekilde dizayn edilecektir.
İniş iletkeni
4. İniş iletkenleri 1x50 mm2 dolu bakırdan olacaktır. (981-101) İniş iletkeni, mümkün olan en kısa yoldan toprağa indirilecektir ve keskin kavisler yapılmayacaktır. İniş iletkenleri, EN-62305 standardında belirtilen aralıklarla döşenmelidir (ortalama 1 m’de bir). Ek yapmak gerekirse ekler termo kaynak ile yapılmalıdır.
5. Kroşeler; iletken cinsine uygun, korozyon riski en az olacak şekilde paslanmaz çelik veya sıcak galvaniz kaplamalı malzemeden üretilmiş olacaktır.
Yıldırım sayıcı (isteğe bağlı)
6. İniş iletkenine test klemensinin maksimum 10 cm üzerinden seri olarak bağlanabilecek 4000 A ve yukarı değerlere duyarlı olacaktır. Sayıcı, IP 65 koruma sınıflı, tercihen iletkenleri kesintiye uğratmadan monte edilebilecek en az 2 haneli (00-99) sayma kapasitesi olup test edilebilecektir.
Test klemensi
7. Test klemensi, iniş iletkenleri ile korozyon yapmayacak malzemeden olacaktır. Test sırasında çatıdan inen ve topraklamaya giden iletkenlerin pozisyonları bozulmadan ayırmaya izin vermesi tercih edilecektir. Tüm cıvata, somun ve pullar paslanmaz olacaktır.
Koruyucu boru
8. 27 mm ( 3/4” inç) çapında, 3 mt boyunda galvanizli çelikten muhafaza borusu içine alınacaktır. İletken koruyucu boruları toprak altında 50 cm., yüzeyde 2,5 metreden aşağı olmayacaktır. Boru içindeki iletkenler ile koruyucu boruyu eş potansiyelleme yapmak için eşpotansiyelleme takozu kullanılacaktır.
Topraklama malzemeleri
9. Her inişe topraklama menholü tesis edilecektir. Her menhol içerisinde de 3,5 metrelik bakır topraklama çubukları ve topraklama baraları olacaktır. (983-102) Menhol ölçülerinde betondan imal edilecektir. Baraya montajlar, cıvata somun kullanarak yapılacaktır. Bakır çubuk ile iletken bakır, birbirine termo kaynak kullanılarak eklenecektir. İki topraklama çubuğu arasında en az 7 metre aralık olacaktır.
10. Topraklama elektrotları, toprağın yapısına göre seçilecektir. Toprak yumuşak ise 20 mm çapında, 3,5 mt boyunda som bakır kullanılacaktır. Bu çubuklar, aralarında 3,5 m mesafe olma şartı ile 2 parça halinde ayrı ayrı toprağa çakılabilir. Zemin kayalık ve topraklama çubuğu çakılamıyorsa 50x100 cm2 mm kalınlığında bakır topraklama ağları tercih edilecektir. Yıldırımlık tesisatının bir yapıya montajında yapı topraklaması ile eş potansiyellemesi de yapılmalıdır. İlave topraklama, topraklama direncinin TS EN 62305-3’de belirtilen 10,00 Ohm direnç değerinin altında olmaması durumunda tanımlanan malzemelerle yapılmalıdır.
11. Topraklama direncinin tutmaması durumunda topraklama katkı maddesi kullanılacaktır. Bu maddenin topraklama direncini düşürecek küçüklükte özgül dirence (maksimum 20 W.cm ) sahip olduğuna dair test raporları mevcut olmalıdır. Hiçbir şekilde toprağı kirletecek kimyasal madde içermemelidir. Hem kuru hem de ıslak zeminde kullanılacak özellikte olmalıdır. Topraklama Elektrotları ile galvanik ve kimyasal korozyon yapmamalıdır.
12. Bina İhata İletkenleri 50 mm2 som bakır (982-101) mümkün olduğunca binadan 0,5 - 2 metre uzaklıktan, bina çevresindeki toprak, asfalt ve beton alanlardan çekilecektir. Tüm binanın çevresi ihata iletkeni ile çevrilecektir. Toprak alanların olmaması durumunda binaların çevresindeki zeminlerde kanal açılıp imalat tamamlandıktan sonra zeminler eski haline getirilecektir. Kanal derinliği 50 cm’den aşağı olmayacaktır.
13. Toprak altındaki tüm ekler, termo kaynak ile yapılacaktır. Termo kaynak esnasında kullanılacak kaynak potası, ithal ise ithalatçı firmanın sahip olduğu test ve kalite belgeleri sunulmalıdır. Pota yerli ise üretici firmanın TSE, TSEK imalata yeterlilik belgeleri olmalıdır.
Garanti
14. Tesisatta kullanılacak tüm bağlantı elemanlarının EN-50164-1 standardına; topraklama elemanlarının ise EN-50164-2 standardına göre uygunluk belgeleri olmalıdır.
15. Tesisatı yapan firma, tesisat için Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’ndan onaylı en az 2 yıl süreli garanti belgesi verecektir.
16. Tesisat yapımı bittiğinde topraklama direnci ehliyetli personel tarafından ölçülüp SMM belgeli firma yetkili mühendisi tarafından onaylanarak raporlandırılacaktır. Verilen bu rapor, 1 yıl süre ile geçerli olacaktır.
Radyoaktif paratonerlerin sökümü
17. Radyoaktif paratonerlerin demontajının, muhafazasının, naklinin ve ilgili depoya tesliminin Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’nca lisanslı firmalar tarafından yapılması şart koşulmuştur. Demontaj yapacak personel, TAEK’ten eğitim almış ve sertifika sahibi olmalıdır. Personel, kalibre edilmiş dozimetreye ve nakil esnasında muhafaza amacıyla aracında kurşun kaba sahip olmalıdır.
18. Lisans belgesi, bayi adı altında hiçbir kişi veya kuruluşa devredilemez. Hiçbir şirket lisans sahibi firma adına söküm yapamaz.
İş sağlığı ve güvenliği
19. Montaj ve demontajı yapacak personelin yüksekte çalışırlık sertifikaları veya tam teşekküllü bir hastaneden alınmış raporları olmalıdır.